Một trong những cách thông dụng để phân tích một cổ phiếu có tốt hay không là xem xét một tập hợp những chỉ số tài chính xem chúng có đáp ứng được tiêu chuẩn hay không. Tiêu chuẩn được xác định như thế nào mình sẽ trình bày rõ trong bài viết. Một số các chỉ số nổi bật như ROE, ROA, P/E, D/P, EPS, ROS, . . . thường xuyên được các nhà đầu tư sử dụng để đánh giá cổ phiếu sơ bộ ban đầu. Trong bài này mình sẽ tập trung giới thiệu chỉ số ROE (Return on Equity – Lơi nhuận trên vốn chủ) là gì ? ROAE (Return On Average Equity) là gì? Cách tính đơn giản và Ứng dụng của chỉ số này vào phân tích đầu tư chứng khoán.

ROE là gì? Công thức tính.

1 Khái niệm

ROE (Return On Equity) là một chỉ số đo lường mức độ hiệu quả trong việc sử dụng vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp. Nó được tính bằng tỷ số giữa Lợi nhuận ròng/Vốn chủ. Đây là một chỉ số rất quan trọng giúp chúng ta biết được tình hình sử dụng nguốn trong doanh nghiệp.

2. Công thức tính chỉ số ROE

Công thức:

ROE = Lợi nhuận sau thuế (Earnings) / Vốn chủ sở hữu (Equity) * 100%

Trong đó:

Lợi nhuận sau thuế: là lợi nhuận ròng dành cho cổ phiếu thường.

Vốn chủ sở hữu: là nguồn vốn của chủ sở hữu doanh nghiệp.

3. Ý nghĩa chỉ số ROE là gì? ROE nói lên điều gì?

Chỉ số ROE thể hiện mức độ hiệu quả khi sử dụng vốn của doanh nghiệp, hay nói cách khác 1 đồng vốn bỏ ra thì thu được bao nhiêu đồng lời.

Về mặt lý thuyết, ROE càng cao thì khả năng sử dụng vốn càng có hiệu quả. Những cổ phiếu có ROE cao thường được nhà đầu tư ưa chuộng hơn. Và tất yếu những cổ phiếu có chỉ số ROE cao cũng có giá cổ phiếu cao hơn.

Khi đánh giá ROE, bạn cũng nên đánh giá điều sau :

ROE < Lãi vay ngân hàng: vậy nếu công ty vay ngân hàng thì lợi nhuận tạo ra cũng chỉ để trả lãi vay ngân hàng mà thôi.

ROE > Lãi vay ngân hàng: thì chúng ta phải đánh giá xem công ty đã vay ngân hàng và khai thác hết lợi thế cạnh tranh trên thương trường chưa, nhằm xem xét công ty này có khả năng tăng  ROE trong tương lai hay không.

Ngoài ra, ROE cao duy trì trong nhiều năm cũng thể hiện lợi thế cạnh tranh của doanh nghiệp, những doanh nghiệp có năng lực cạnh tranh, lợi thế cạnh tranh cao, hay độc quyền thường có chỉ số ROE rất cao.

Tóm lại,

ROE = hiệu quả sử dụng vốn

 

4. Chỉ số ROE như thế nào là tốt?

Một trong những tiêu chí đánh giá công ty có đủ năng lực tài chính theo chuẩn quốc tế, thì  chỉ số ROE phải đạt mức tối thiểu 15%.

Đây là tiêu chí rất quan trọng để Buffett lựa chọn công ty, ông muốn công ty có ROE >= 15%.

Theo tiêu chí CANSLIM của Wiliam O’Neil thì ROE của doanh nghiệp cũng phải tối thiểu 15%.

Tuy nhiên, chúng ta không nên chỉ xét một năm riêng lẻ mà nên là nhiều năm, ít nhất là 3 năm. Theo cá nhân người viết, nếu doanh nghiệp duy trì được ROE >=20% và kéo dài ít nhất 3 năm, thì mới thuyết phục rằng nó có vị trí trên thương trường.

Vậy: ROE >=15% duy trì ít nhất 3 năm thì được đánh giá doanh nghiệp làm ăn hiệu quả

Ngoài ra, bạn cũng nên quan tâm đến yếu tố động của ROE, tức là ROE có xu hướng tăng hay giảm, tuy nhiên bạn không nên nhìn vào xu hướng tăng giảm một cách vô hồn, mà còn nhìn vào yếu tố tác động đến ROE để phân tích, Chỉ số ROE được tạo nên từ tích của 3 yếu tố:

ROE = lợi nhuận biên X vòng quay tài sản X đòn bẩy tài chính

Chính sự phân tích 3 yếu tố tạo nên chỉ số ROE, nhà đầu tư sẽ hiểu được lý do và tìm ra được những cổ phiếu tăng trưởng ổn định. (Cụ thể ở phần 6)

Khi ROE tăng chứng tỏ doanh nghiệp sử dụng vốn hiệu quả  hơn so với trước đây, khi đó nhà đầu tư cũng sẽ thường dự đoán ROE những năm tiếp theo sẽ cao hơn ROE hiện tại, và đánh giá cổ phiếu khả quan hơn. Ngược lại khi chỉ số ROE giảm thì nhà đầu tư sẽ đánh giá thấp cổ phiếu hơn.

Kết luận:

ROE >=15% + ROE ngày càng tăng + Duy trì ít nhất 3 năm => Doanh nghiệp tốt.

 

6. Mối liên hệ giữa chỉ số ROE và cách chỉ số tài chính khác

Nhà đầu tư thường sẽ thấy ROE và ROA (Return on Assets) đi theo cặp với nhau.

ROA  = Lợi nhuận / Tài sản

Bạn sẽ thấy chúng chỉ khác nhau ở mẫu số: ROA là tài sản, còn ROE là vốn chủ sở hữu.

Đòn bẩy tài chính = ROE/ROA = Tài sản / Vốn chủ sở hữu

Một doanh nghiệp phát triển tốt, thường chỉ dùng đòn bẩy tài chính ở mức hợp lý, hoặc rất ít.

Do đó khi đầu tư bạn không chỉ chú ý hệ số ROE, mà còn nên chú ý cả ROA nữa.

Trong kinh doanh:

ROE = lợi nhuận biên X vòng quay tài sản X đòn bẩy tài chính

Do đó để tăng ROE thì bắt buộc nhà quản trị phải tăng ít nhất 1 trong 3 chỉ số kia. Đó cũng là cách những nhà đầu tư cần đánh giá khi quyết định đầu tư vào doanh nghiệp.

Lợi nhuận biên = Lợi nhuận sau thuế/doanh thu:

Doanh nghiệp có thể gia tăng khả năng cạnh tranh nhằm nâng cao doanh thu và đồng thời tiết giảm chi phí nhằm gia tăng lợi nhuận ròng biên?

Vòng quay tài sản = doanh thu/ tài sản

Doanh nghiệp có khả năng tạo ra nhiều doanh thu hơn từ những tài sản sẵn có

Đòn bẩy tài chính = Tài sản / Vốn chủ sở hữu

Doanh nghiệp có thể nâng cao hiệu quả kinh doanh bằng cách vay nợ thêm vốn để đầu tư. Nếu mức lợi nhuận trên tổng tài sản của doanh nghiệp cao hơn mức lãi suất cho vay thì việc vay tiền để đầu tư của doanh nghiệp là hiệu quả.

 

7. Những lưu ý khác về chỉ số ROE

– Không được coi trọng quá mức chỉ số ROE, cần kết hợp chỉ số ROE với các chỉ số tài chính khác để được hiệu quả tốt hơn.

– Chỉ số ROE  hoàn toàn có thể bị bóp méo  nếu như doanh nghiệp mua lại cổ phiếu quỹ để làm giảm vốn chủ sở hữu, khi đó lợi nhuận vẫn không đổi nên sẽ tăng ROE lên hoặc sẽ tăng lợi nhuận bằng các thủ thuật kế toán nhằm tăng ROE, khi đó nhà đầu tư sẽ “mắc lừa” khi chỉ tập trung chỉ số này khi tìm kiếm cổ phiếu.

– Vẫn có nhiều phân khúc khác để đầu tư, không nhất thiết phải có chỉ số ROE cao.